Rzemiosło Artystyczne, Rękodzieło i Sztuka Użytkowa

Wprowadzenie: Trzy oblicza sztuki stosowanej

Współczesny świat sztuki użytkowej oferuje trzy główne formy ekspresji artystycznej, które choć pokrewne, znacząco się od siebie różnią. Rzemiosło artystyczne, rękodzieło i sztuka użytkowa stanowią odrębne, choć przenikające się obszary twórczości. W tym kompleksowym przewodniku szczegółowo omówimy każdą z tych dziedzin, przedstawimy ich historyczny rozwój, charakterystyczne techniki oraz najwybitniejszych współczesnych twórców.

(*)

(*)

Część I: Rzemiosło artystyczne – dziedzictwo pokoleń mistrzów

Definicja i charakterystyka

Pani prof. Ewa Letkiewicz w tekście pt „Czy warto zajmować się badaniem rzemiosła artystycznego ?” odpowiedziała w ten sposób:

„Rzemiosło artystyczne jest od początku powstania historii sztuki jako nauki akademickiej niedocenianym, żeby nie powiedzieć deprecjonowanym obszarem badań. Idzie za tym potoczna opinia o drugorzędności dociekań nad rzemiosłem artystycznym w stosunku do przyjętych za ważne rozważań nad malarstwem, architekturą i rzeźbą. Paradoksalnie, jakby na przekór temu stanowisku, także historycy sztuki, ale tym razem w roli dyrektorów i kustoszy czołowych muzeów świata […]. kupują za gigantyczne sumy do swoich zbiorów arcydzieła rzemiosła artystycznego, wielokrotnie przepłacając ich materialną wartość. […] Bez przedmiotów rzemiosła artystycznego trudno wyobrazić sobie funkcjonowanie większości muzeów. Gdyby je z muzeów wycofać, chodzilibyśmy po opu­stoszałych przestrzeniach, opustoszałych nie tylko materialnie, ale przede wszystkim mentalnie. One bowiem jako element codziennego życia, ale też celebry stanowią podstawę, na której budować możemy wiedzę o nas samych i o naszej przeszłości. […] W rzeczywistości drugiej dekady XXI wieku nasza dyscyplina jawi się jako ta, która porusza najbardziej uniwersalne i prymarne sfery ludzkich potrzeb i aktywności. Dotyczy to generalnie wszystkich epok i kultur. Nasza dyscyplina, wolna od uprzedzeń, wolna od podziałów na „..lepsze” i „..gorsze”, „ważne'” i „drugorzędne”, może przekraczać ramy tradycyjnie pojmo­wanych sztuk: malarstwa, architektury, rzeźby, docierając do dzieł, w których kwestie estetyczne nie są pierwszoplanowe. Sprostanie tym oczekiwaniom nakłada na nas wymóg przyjęcia integralnej, multidyscyplinarnej postawy badawczej, opartej na wykorzystaniu różnorodnych, nowoczesnych metod i podejść badawczych. Pozwoli to uchwycić i wyjaśnić złożoność oraz bogactwo relacji, jakie tworzą przedmioty „rzemiosła artystycznego” ze swoim otoczeniem. „

Uważam, że to bardzo cenne i trafne spojrzenie na ten temat. Powyższy tekst stanowi wstęp do książki pt „O rzeczach pięknych. Rzemiosło artystyczne na przestrzeni wieków.„. Książkę można nabyć m. in. na stronie lubimyczytac.pl .

Historyczne korzenie

Tradycja rzemiosła artystycznego sięga średniowiecznych cechów rzemieślniczych, gdzie mistrzowie przekazywali swoją wiedzę uczniom przez system praktyk. W Polsce szczególny rozkwit przeżywało w okresie renesansu i baroku, czego świadectwem są zachowane do dziś:

• Złotnicze wyroby gdańskie
• Meblarstwo gdańskie i kolbuszowskie
• Arrasy wawelskie

Współczesne techniki

Dziś rzemiosło artystyczne wykorzystuje zarówno tradycyjne metody, jak i nowoczesne technologie:

1. Metaloplastyka – kucie, repusowanie, filigran
2. Złotnictwo – granulacja, emalia, niello
3. Meblarstwo – intarsja, marketeria, fornirowanie
4. Ceramika – toczenie, odlewanie, szkliwienie

Materiały i ich znaczenie

Jakość materiałów ma fundamentalne znaczenie w rzemiośle artystycznym. Najczęściej stosowane to:

• Szlachetne gatunki drewna (heban, palisander, mahoń)
• Metale szlachetne (złoto, srebro, platyna)
• Kamienie naturalne (diamenty, szafiry, rubiny)
• Najwyższej jakości skóry i tkaniny

(*)

(*)

Część II: Rękodzieło – sztuka dostępna dla każdego

Fenomen rękodzieła w XXI wieku

Na jednej ze stron opisujących kwestie rękodzieła znalazłem coś, co według mnie trafnie oddaje miejsce rękodzieła we współczesnej rzeczywistości cyfrowej:

„Rękodzieło to nie tylko wytwarzanie przedmiotów, ale także forma sztuki, która pozwala na wyrażenie siebie i swoich emocji. Współczesne rzemiosło często łączy różne techniki i materiały, co sprawia, że każdy twórca może stworzyć coś unikalnego. Wiele osób traktuje rękodzieło jako sposób na ucieczkę od codzienności, a także jako formę medytacji.„

Zachęcam do zapoznania się z całym artykułem, który znajdziesz na stronie Skribsy.com

Formy współczesnego rękodzieła

1. Tradycyjne techniki ludowe:
   • Haft koralikowy
   • Wycinanki łowickie
   • Koronka klockowa
2. Nowoczesne formy:
   • Ceramika raku
   • Biżuteria z żywic epoksydowych
   • Makrama współczesna

Rękodzieło jako forma terapii

Badania psychologiczne potwierdzają dobroczynny wpływ pracy ręcznej:

• Redukcja stresu o 37% (badania Uniwersytetu Harvarda)
• Poprawa koncentracji
• Rozwój zdolności manualnych

(*)

(*)

Część III: Sztuka użytkowa – gdzie design spotyka sztukę

Ewolucja pojęcia

Sztuka użytkowa przeszła znaczącą ewolucję od czasów Bauhausu do współczesności. Kluczowe etapy rozwoju:

1. Ruch Arts and Crafts (XIX w.)
2. Bauhaus (lata 20. XX w.)
3. Współczesny design skandynawski

Polska szkoła designu

Polscy projektanci odnieśli znaczące sukcesy na arenie międzynarodowej:

1. Roman Modzelewski – ikoniczne fotele
2. Maria Chomentowska – tkaniny artystyczne

Bardzo interesujący artykuł znajdziecie też na stronie www.niezlasztuka.net. Artykuł pt „Wielka Czwórka – Naruszewicz, Tomaszewski, Jędrasiak, Orthwein. Ceramiczna rzeźba kameralna we wnętrzach doby PRL-u” świetnie wpisuje się w poruszany tutaj temat. Zachęcam do przeczytania.

Najnowsze kierunki w sztuce użytkowej:

• Ekodesign
• Biophilic design
• Smart furniture

(*)

(*)

Część IV: Porównanie dziedzin

Tabela porównawcza

Kryterium	Rzemiosło artystyczne	Rękodzieło	Sztuka użytkowa
Cel tworzenia	Unikatowe dzieła sztuki	Przedmioty użytkowe/dekoracyjne	Projektowanie masowe
Materiały	Najwyższej jakości, szlachetne	Różnorodne, często łatwo dostępne	Dostosowane do produkcji
Techniki	Tradycyjne, wymagające lat nauki	Różne poziomy zaawansowania	Nowoczesne technologie
Czas wykonania	Długi (tygodnie/miesiące)	Kilka godzin do dni	Masowa produkcja
Wartość kolekcjonerska	Bardzo wysoka	Umiarkowana	Zależna od projektanta

(*)

(*)

Część V: Praktyczny przewodnik dla kolekcjonerów

Jak rozpoznać wartościowe dzieło?

1. Autentyczność – certyfikaty, sygnatury
2. Jakość wykonania – precyzja detali
3. Materiały – użyte surowce
4. Proveniencja – historia obiektu

Gdzie szukać prawdziwych dzieł?

Polecane miejsca:

• Galerie sztuki użytkowej
• Targi rzemiosła (np. „Meble Polskie”)
• Aukcje specjalistyczne
• Pracownie artystów

(*)

(*)

Podsumowanie: Dlaczego warto inwestować w artystyczną wytwórczość ?

1. Wartość artystyczna – unikatowe dzieła sztuki
2. Wartość inwestycyjna – dobra lokata kapitału
3. Wspieranie tradycji – ochrona dziedzictwa
4. Ekologia – przeciwwaga dla masowej produkcji

Zainteresowanych zapraszamy do odwiedzenia naszej galerii www.agclassic.art, gdzie prezentujemy naszą twórczość. Napisz w komentarzu, co o tym myślisz ? Zgadzasz się z tym, a może jest Ci to obojętne ? Masz coś ciekawego do napisania, albo chcesz zadać pytanie, to napisz do nas na agclassic@wp.pl lub poprzez FB czy Insta.